Tết Nguyên Đán, còn được gọi là Tết Cả, Tết Ta, hoặc Tết Âm lịch, Tết Cổ truyền hay đơn giản là Tết, là một trong những lễ hội quan trọng nhất của khu vực Đông Á. Đây là dịp chào đón năm mới theo Âm lịch, được ăn mừng long trọng tại nhiều quốc gia như Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc, Bắc Triều Tiên, Singapore, Malaysia, Indonesia và đặc biệt là Việt Nam.
“Tết” là cách đọc âm Hán - Việt của chữ “tiết”, “nguyên” theo chữ Hán có nghĩa là sự khởi đầu hay sơ khai và “đán” là buổi sáng sớm, cho nên đọc đúng phiên âm phải là “Tiết Nguyên Đán”.
Tết Nguyên Đán của Việt Nam được tính theo Âm lịch, muộn hơn Tết Dương lịch (hay Tết Tây). Do quy luật 3 năm nhuận một tháng của Âm lịch nên ngày đầu năm của dịp Tết Nguyên Đán không bao giờ trước ngày 21/01 Dương lịch và sau ngày 19/02 Dương lịch mà thường chỉ rơi vào khoảng giữa những ngày này.
Thời gian diễn ra Tết Nguyên Đán hàng năm thường kéo dài trong khoảng 7 - 8 ngày cuối năm cũ và 7 ngày đầu năm mới (23 tháng Chạp đến hết ngày 7 tháng Giêng).
Tết Nguyên Đán có nguồn gốc từ văn hóa Đông Á, một phần của nền văn minh lúa nước. Người Đông Á đã chia thời gian trong một năm thành 24 tiết khí khác nhau, mỗi tiết đi kèm với một thời khắc "giao thừa." Trong số các tiết này, tiết quan trọng nhất là Nguyên Đán, đánh dấu sự khởi đầu của chu kỳ canh tác và gieo trồng mới.
Theo các tư liệu lịch sử như sách An Nam chí lược của Lê Tắc và sách Kiến văn tiểu lục của Lê Quý Đôn, người Việt xưa thường tổ chức lễ Tết từ tháng giêng đến tháng 3 âm lịch. Lễ Tết là dịp để vẽ mình, uống rượu, dùng trầu cau, ăn dưa mắm, và tham gia các hoạt động giải trí như đá bóng, đá cầu, đánh cờ, đấu vật. Lễ nghi và tế lễ ngày Tết cũng đóng vai trò quan trọng trong nền văn hóa của người Việt.
Tết Nguyên Đán trong văn hóa Việt Nam không chỉ đánh dấu sự chuyển giao giữa các năm Âm lịch mà còn chứa đựng nhiều giá trị tâm linh và văn hóa đáng quý. Đây là thời điểm con người tạ ơn thần linh vì một mùa vụ bội thu, và cầu mong cho một năm mới thịnh vượng. Đồng thời, Tết còn là thời điểm gắn kết gia đình, mọi người sum vầy, tưởng nhớ tổ tiên và thể hiện lòng biết ơn. Tất cả tạo nên không khí hạnh phúc và đoàn kết, khiến Tết Nguyên Đán trở thành khoảnh khắc đáng nhớ và ý nghĩa cho mọi nhà.